Đông Trùng Hạ Thảo là một sản phẩm khá phổ biến trong thị trường hiện nay. Đây được xem là dược liệu quý trong y học với những công dụng thần kỳ. Vậy Đông Trùng Hạ Thảo cụ thể là gì? Có tác dụng như thế nào?
Đông Trùng Hạ Thảo là gì?
Nếu coi Đông Trùng Hạ Thảo chỉ là hai giai đoạn của cuộc đời sinh vật này thì đúng như tên gọi, nó vừa là cây vừa là con. Cầm Đông Trùng Hạ Thảo lên xem, bạn vẫn thấy hai phần rõ rệt: phần dưới là một con sâu và từ đầu con sâu ấy mọc lên một mầm lá.
Có một loài bướm (người ta gọi là bướm dơi) trong chi Thitarodes (chi này có tới 40 loài) mùa hè bay lượn, cặp đôi và đẻ trứng, mùa đông trứng nở ra sâu non, sống trong đất.
Vì sâu ăn phải hoặc bị bào tử của nấm trùng thảo (tên khoa học là Cordyceps sinensis thuộc nhóm Ascomycetes) ký sinh trên các lỗ thở, mà chúng bị loài nấm này xâm nhập vào cơ thể.
Các sợi nấm bắt đầu phát triển mạnh nhờ hút các chất dinh dưỡng từ cơ thể con sâu non và lớn dần lên. Dần dần, do chất dinh dưỡng bị nấm “ăn hết”, chỉ còn lại lớp vỏ bì bên ngoài nên sâu không thể lột xác để thành bướm được nữa.
Mùa xuân đến, khi thời tiết và nhiệt độ thích hợp, nấm sợi mọc dài ra từ râu xúc giác của con sâu, cắm sâu vào mặt đất. Đoạn đầu của nấm phình to ra, hình dạng giống như một cái que, trên bề mặt có rất nhiều bào tử hình cầu nhỏ xíu, phát tán trong không khí… lại đi tìm sâu bướm để ký sinh bắt đầu cuộc đời mới.
Người xưa cho rằng loài sâu mùa đông ấy đã biến thành ngọn cỏ mùa hạ này nên gọi là “Đông Trùng Hạ Thảo”. Đây là một loại dược phẩm rất quý của Đông y, nên người ta đua nhau đi thu nhặt, phơi khô để bán.
Vì các loài nấm này chỉ phân bố ở châu Á và châu Úc, đặc biệt là các cao nguyên cao hơn mặt biển từ 4.000 đến 5.000 m như Tây Tạng, Tứ Xuyên, Thanh Hải, Cam Túc, Vân Nam… nên chỉ những vùng này người ta mới tìm thấy Đông Trùng Hạ Thảo.
Đông Trùng Hạ Thảo khi còn sống, có thể thấy rõ hình con sâu, với đuôi là một cành nhỏ, mọc lá. Phần “lá” hình dạng giống ngón tay, dài khoảng 4 – 11 cm do sợi nấm mọc dính liền vào đầu sâu non mà thành. Sâu non giống như con tằm, dài chừng 3-5 cm, đường kính khoảng 0,3 – 0,8 cm.
Bên ngoài có màu vàng sẫm hoặc vàng nâu với khoảng 20-30 vằn khía, đầu có màu nâu đỏ, đuôi giống như đuôi con tằm, có tất cả 8 cặp chân, nhưng 4 đôi ở giữa là rõ nhất. Chất đệm nấm hình que cong mọc ra từ mình sâu non, dài hơn sâu non một chút.
Sâu non dễ bẻ gãy, ruột bên trong căng đầy, màu trắng hơi vàng; chất đệm nấm khá dài và bên trong ruột hơi rỗng, có màu trắng ngà.
Đông Trùng Hạ Thảo Vạn Phúc được nghiên cứu, nuôi trồng thành công tại Việt Nam.
Tác dụng của Đông Trùng Hạ Thảo
Sinh vật “vừa cây vừa con” này được Đông y coi là một loại thuốc quý, vì có nhiều hoạt chất dùng để chữa các loại bệnh nan y tập trung ở phần “Hạ Thảo”.
Trong y học cổ truyền Trung Hoa và Tây Tạng, Đông Trùng Hạ Thảo được xem là có sự cân bằng tuyệt vời giữa âm và dương, bởi nó vừa là thực vật vừa là động vật, được hình thành vào mùa đông và trưởng thành vào mùa hạ. Cho nên đông trùng hạ thảo được xem là một vị thuốc quý, có thể chữa được “bách hư bách tổn”.
Dưới đây là 25 tác dụng của Đông Trùng Hạ Thảo được Giáo sư Nguyễn Lân Dũng – Chủ tịch Hội các ngành Sinh học Việt Nam – tổng hợp từ các nghiên cứu trên thế giới:
1 – Chống lại tác dụng xấu của các tân dược đối với thận, thí dụ đối với độc tính của Cephalosporin A
2 – Bảo vệ thận trong trường hợp gặp tổn thương do thiếu máu
3 – Chống lại sự suy thoái của thận, xúc tiến việc tái sinh và phục hồi các tế bào tiểu quản ở thận
4 – Làm hạ huyết áp ở người cao huyết áp
5 – Chống lại hiện tượng thiếu máu ở cơ tim
6 – Giữ ổn định nhịp đập của tim
7 – Tăng cường tính miễn dịch không đặc hiệu
8 – Điều tiết tính miễn dịch đặc hiệu
9 – Tăng cường năng lực thực bào của các tế bào miễn dịch
10 – Tăng cường tác dụng của nội tiết tố tuyến thượng thận và làm trương nở các nhánh khí quản
11 – Tăng cường dịch tiết trong khí quản và trừ đờm
12 – Làm chậm quá trình lão hoá của cơ thể
13 – Hạn chế bệnh tật của tuổi già
14 – Nâng cao năng lực chống ung thư của cơ thể
15 – Chống lại tình trạng thiếu oxygen của cơ thể
16 – Tăng cường tác dụng lưu thông máu trong cơ thể
17 – Hạn chế tác hại của tia gamma đối với cơ thể
18 – Tăng cường tác dụng an thần, trấn tĩnh thần kinh
19 – Tăng cường việc điều tiết nồng độ đường trong máu
20 – Làm giảm cholesterol trong máu và chống xơ vữa động mạch
21 – Xúc tiến tác dụng của các nội tiết tố (hormone)
22 – Tăng cường chức năng tiêu hoá và hấp thu các chất dinh dưỡng
23 – Ức chế vi sinh vật có hại, kể cả vi khuẩn lao
24 – Kháng viêm và tiêu viêm
25 – Có tác dụng cường dương và chống liệt dương
Bởi có giá trị to lớn và vô số tác dụng đối với sức khỏe, Đông Trùng Hạ Thảo xưa đã được xem là tiên dược, nay lại càng được ứng dụng rộng rãi trong việc sản xuất các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và hỗ trợ điều trị các loại bệnh.
Tùy theo bài thuốc và mục đích sử dụng, Đông Trùng Hạ Thảo sẽ được chế biến theo các cách khác nhau, phổ biến nhất là hầm, hãm nước sôi uống hoặc ngâm rượu.
● Ăn sống hoặc chế biến thành các món ăn:
Ăn sống Đông Trùng Hạ Thảo: Dùng nước ấm rửa sạch dạng nguyên con khoảng 3g rồi nhai sống cũng rất tốt, giúp cải thiện giấc ngủ.
Món hầm: Đông Trùng Hạ Thảo hầm sườn heo, thịt dê, ba ba, gà ác,… và sử dụng 2 – 3 lần/tuần giúp cải thiện sức khỏe, phù hợp với người già, người vừa ốm dậy.
Món canh: Canh cá kết hợp táo đỏ hoặc canh đông trùng hạ thảo và bạch chỉ giúp bồi bổ cơ thể, bổ khí huyết, tốt cho người ăn kém, ngủ kém.
Món hấp: Đông trùng hạ thảo hấp cơm trắng giúp giữ nguyên dưỡng chất, đặc trị bệnh về hô hấp, phổi, hỗ trợ điều trị ung thư.
● Pha thành đồ uống
– Pha trà: Dùng đông trùng hạ thảo nguyên con 5g pha cùng 3g nhân sâm trong khoảng 10 phút và sử dụng sẽ giúp ích khí tráng dương, chữa di tinh, liệt dương.
– Ngâm rượu: Rượu đông trùng hạ thảo ngâm cùng nhân sâm hoặc nhung hươu trong vòng 1 tháng giúp ôn thận, tráng dương, cải thiện chức năng tình dục ở cả nữ giới và nam giới.
